جامعه شناسان از دلایل بیتفاوتی اجتماعی مردم نسبت به یکدیگر میگویند
شهروندان تماشاگر شده اند!؟
حمیده امینی فرد
خبرنگار
«فاصله اجتماعی، کاهش سطح روابط خانوادگی و البته تلاش برای زندگی در شرایطی که زنده ماندن را سخت کرده، تا چه اندازه ما را نسبت به سرنوشت یکدیگر بیتفاوت کرده است؟» این شاید جدیترین سؤالی باشد که ما باید بهعنوان یک شهروند مسئولیت پذیر از خودمان بپرسیم. آیا همین امروز که از خانه بیرون آمدیم، برایمان مهم بود که در همین بهمن ماه، چه تعداد از اطرافیانمان درگیر مسائل مالی، عاطفی یا خانوادگیشان هستند؟ یا نه اصلاً برایمان اهمیتی داشت که در تولید مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهروندان دیگر تاچه اندازه مقصریم؟ عنوان این بیتفاوتی را میتوان «خودخواهی اجتماعی» گذاشت. افرادی که تنها تلاش میکنند تا گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند و برایشان مهم نیست دیگران در جامعه چندمیلیونی تاچه میزان تحت تأثیر این رفتار قرار میگیرند. دایره برخی از این خودخواهی البته به داخل خانوادهها هم کشیده شده و اعضا تنها به مسائل خودشان اهمیت میدهند. نمونه این رفتارها را میتوان در شخصی شدن بیش از اندازه روابط دید. اگرچه برخی کارشناسان خلاف این ادعا را ثابت میکنند و معتقدند این خودخواهی را باید «تغییر سبک زندگی» نامید و نمیتوان به افراد برای تغییر رفتارهای اجتماعی خرده گرفت، برخی هم البته ریشه این بیتفاوتی اجتماعی را در مشکلاتی میبینند که امروز با آن مواجهیم! شهلا کاظمیپور، جامعه شناس در این باره میگوید: «بیتفاوتی اجتماعی پدیده نوظهوری نیست که بخواهیم آن را به امروز ربط بدهیم. در گذشته و پیش از کرونا هم وجود داشته، اما از آنجا که در یکسال اخیر روابط چهره به چهره کمتر شده است، بیشتر خودش را نشان میدهد. البته هرچه جامعهای بزرگتر شده و روابط بین شهروندانش پیچیدهتر شود، میزان تعلقات اجتماعی آن کمتر میشود. حتی درون خانواده هم هرچه روابط رودررو بیشتر باشد، این بیتفاوتی کمتر است. اما در جوامع شهری، با کوچک شدن فضای خانهها ما از اصطلاح اتمیزه شدن خانواده استفاده میکنیم، که شما میبینید در درون یک خانواده، اعضا در کنار هم قرار دارند، اما افراد نسبت بهم بیتوجهاند و هرکس کار خودش را انجام میدهد و همه سرشان در تلفنهای همراهشان است یا از اتاق خودشان بیرون نمیآیند. البته من معتقدم که بعد از کرونا به علت اینکه اعضای خانواده، به ناچار زمان بیشتری را در خانه و در کنار یکدیگر میگذرانند، اتفاقاً این بیتفاوتی نسبت به قبل کمتر شده است. چون به هرحال تعاملات بیشتر شده است و افراد به علت نیمه تعطیل درآمدن و قرنطینه شدن شهرها، میتوانند در کنار یکدیگر وقت بیشتری بگذرانند.» او معتقد است که تغییر رفتارهای اجتماعی را نمیتوان به حساب بیتفاوتی جامعه گذاشت، چراکه این موضوع درواقع، تغییرسبک زندگی است. بویژه بعد از کرونا افراد خودشان را با شیوههای جدید مثل آنلاین بودن یا دورکاری تطبیق دادهاند و ممکن است نوع تعاملات تحت تأثیر عناصر جدیدی قرار گرفته باشد:«بهعبارتی فضای امروز ما را به سمتی سوق داده که باید نسبت به خودمان بیش از گذشته احساس مسئولیت کنیم و پاسخگوی شرایط متفاوتی که به ما تحمیل شده است باشیم، در نتیجه نسبت به نیازهای دیگران توجه کمتری نشان میدهیم. من معتقدم در آیندهای نه چندان دور، دوباره همبستگی و تعاملات اجتماعی زنده میشود، چون روابط اجتماعی از نو سرگرفته میشود.»
کاهش میزان بی تفاوتی اجتماعی بعد از کرونا
مسعود کوثری، جامعه شناس البته نظر متفاوتی دارد. او میگوید بدون در نظر گرفتن شرایط امروز نمیتوان درباره بیتفاوتی اجتماعی جامعه ایران حرف زد، چراکه بعد از کرونا، اتفاقاً ما با شرایطی مواجه شدیم تا متوجه شویم که مردم تاچه اندازه به سرنوشت یکدیگر اهمیت میدهند. براین اساس اگر بخواهیم به آمار ستاد ملی مقابله با کرونا درباره میزان رعایت پروتکلها دقت کنیم، متوجه میشویم که میزان بیتفاوتی با شیب مناسبی از ابتدا تا به امروز کاهش یافته است. این یعنی میزان توجه شهروندان روبه افزایش بوده. پس اینکه میزان بیتفاوتی افزایش یافته نمیتواند گزینه صحیحی باشد. از طرفی میزان نارضایتی به دلایل مختلف در بین همه مردم در کشورهای مختلف وجود دارد که این امری طبیعی است که بخشی به علت ناکارآمدی سیستم است. مردم هم حق دارند و دچار فرسایش شدهاند. به هرحال دیر یا زود اگر فکری برای این وضعیت نشود، قرنطینه ممکن است شکسته شود و وضعیت به مراتب بدتر از گذشته شود. این ناشی از بیتفاوتی اجتماعی نیست، بلکه کوتاهی سیستمی است. دور شدن افراد از روابط عاطفی و اجتماعی تا حدی قابل کنترل است، اما در نهایت سد مقاومت افراد را میشکند و ما نمیتوانیم اسم آن را بیتفاوتی اجتماعی بگذاریم! او معتقد است که برخلاف گزارههایی که تأکید دارد مردم دیگر نمیتوانند به سطح تعاملات ارتباطی گذشته برگردند و دچار خودخواهی اجتماعی شدهاند، اتفاقاً افراد به شرایط سابق برمیگردند، اما ممکن است تعریف بسیاری از مفاهیم اجتماعی تغییر کرده باشد. مثل اینکه تماسهای مجازی جای روابط خانوادگی را بگیرد، اما این به معنای تخریب سطح روابط اجتماعی نیست که اتفاقاً در برخی موارد مثل جلوگیری از شیوع آنفلوانزا به نفع مردم هم شده است و ممکن است رعایت سطح بهداشت و کاهش ارتباطات رودررو به نتایج مثبتی منجر شود.»
تغییر با افزایش امید به آینده
سعید معدنی، جامعه شناس با طرح این سؤال که چرا مردم بیتفاوت شدهاند، به روند تاریخی این موضوع اشاره میکند: «شما زمان جنگ را در نظر بگیرید، در آن شرایط سخت، میزان مشارکت مردم بالا بود و افراد نسبت به یکدیگر بیتوجه نبودند، یا حتی در دوره سازندگی با وجود مشکلات اقتصادی هم مردم حضور جدی داشتند، اما الان «بی تفاوتی اجتماعی» را انتخاب کردهاند. چون در آن دورهها امید به بهبود وجود داشت و میدانستند به هرحال از این مراحل عبور میکنند، اما وضعیت اقتصادی و اجتماعی نگران کننده امروز، نوید روزهای سخت تری را میدهد. از سویی توان اقتصادی مردم کاهش یافته، سطح روابط بینالملل نسبت به گذشته تغییر کرده، معضلات زیست محیطی مثل آلودگی هوا و ترافیک آزاردهنده شده و مردم میبینند که مشارکتشان عملاً مسألهای را حل نکرده است، بنابراین احساس میکنند که تلاششان بیهوده بوده و دچار سرخوردگی اجتماعی میشوند و این سرخوردگی آغاز بیتفاوتی اجتماعی است.» به گفته او، در شرایط کرونا، اگرچه یک همذات پنداری جهانی وجود داشت و میدانستیم که مسأله فقط کشور ما نیست، اما افزایش آمار تلفات در دورهای و حالا هم بحثهای جانبی دیگر موجب شده تا به این بیتفاوتی بیشتر دامن زده شود. راه حل تنها تغییر این وضعیت و افزایش امید به آینده در میان مردم است.»
صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن «اسپوتنیک وی» روسیه در ایران
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن روسی کرونا در ایران خبر داد. به گزارش ایرنا، کیانوش جهانپور روز پنجشنبه در این رابطه گفت: در بیست و چهارمین جلسه کمیسیون قانونی تشخیص (صلاحیت ساخت و ورود دارو و مواد بیولوژیک) سازمان غذا و دارو، مجوز مصرف اضطراری واکسن Sputnik V محصول شرکت گامالیا کشور روسیه در فرم محلول فریز شده و ویالهای تک دوز و ۵ دوز در ایران صادر شد. وی اظهار کرد: روند بررسی واکسنهای دیگر از مبدأ هند، چین، روسیه و ... کماکان ادامه دارد. همچنین محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری نیز روز چهارشنبه درباره واکسن کرونای روسی اظهار کرد: مذاکره درباره واکسنها موضوع جدیدی نیست. حدود دو ماه و شاید هم بیشتر است هم با روسها و هم با چینیها و هندیها مذاکره میکنیم. خوشبختانه سرعت مذاکرات با روسها خیلی بیشتر شده است. آنها همه اسنادی که داشتند را برای ما فرستادند و گروه علمی وزارت بهداشت تمام اینها را بررسی کرده و در آنجا سؤالاتی که داشتند، انجام دادند و در دو روز گذشته تأیید شده و تأییدیه را شب گذشته برای روسها فرستادند. وی گفت: مقدمات قرارداد فراهم شده و امیدوار هستیم همین امروز یا فردا امضا شود و اولین محموله آن هم قبل از ۲۲ بهمن به تهران برسد.
فوت ۷۱ بیمار کرونایی جدید در کشور
سخنگوی وزارت بهداشت از فوت ۷۱ بیمار کووید۱۹ خبر داد و گفت: ۳۹۹۰ بیمار در بخشهای مراقبتهای ویژه بستری هستند. به گزارش ایسنا، دکتر سیما سادات لاری اظهار کرد: از ظهر روز 9 بهمن تا ظهر ۱۰ بهمن ۱۳۹۹ بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۶۵۷۳ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد که ۶۵۰ نفر از آنها بستری شدند. وی افزود: مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به یک میلیون و ۴۰۴ هزار و ۴۱۴ نفر رسید، همچنین متأسفانه در طول این بازه زمانی، ۷۱ بیمار کووید۱۹ جان خود را از دست دادند و مجموع جانباختگان این بیماری به ۵۷ هزار و ۸۰۷ نفر رسید. سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه خوشبختانه تاکنون یک میلیون و ۱۹۶ هزار و ۳۷۴ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستانها ترخیص شدهاند، گفت: ۳۹۹۰ نفر از بیماران مبتلا به کووید۱۹ در بخشهای مراقبتهای ویژه بیمارستانها تحت مراقبت قرار دارند.
رئیس جمهوری در جلسه کمیتههای تخصصی ستاد ملی مقابله با کرونا:
امیدواریم واکسیناسیون در بهمن ماه آغاز شود
رئیس جمهوری پس از گزارش قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا از آخرین برنامهریزی و هماهنگیها برای گرامیداشت ۲۲ بهمن تأکید کرد که با توجه به محدودیتهای ناشی از بیماری کرونا، باید مراسم نمادین جشن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با نوآوری و به کارگیری خلاقیتهای تازه، شکوهمندتر برگزار شود.
بهگزارش پایگاه اطلاعرسانی دولت، حسن روحانی روز پنجشنبه در جلسه رؤسای کمیتههای تخصصی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: امسال دو پیروزی انقلاب اسلامی و پیروزی در نبرد با استکبار را جشن میگیریم. دولتی که میخواست ما رنگ چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب را هم نبینیم اکنون با خفت و خواری از دنیای سیاست کنار گذاشته شده و در مقابل ما با افتخار چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلابمان را هر چند بهصورت نمادین اما با شکوه، جشن میگیریم.
روحانی با اشاره به گزارش مربوط به فعالیت کسب و کارهای مرتبط با ایام عید و اهمیت رعایت دستورالعملهای بهداشتی از سوی این کسب و کارها تأکید کرد که باید با رعایت دقیق دستورالعملهای بهداشتی، از آغاز موج چهارم بیماری کرونا جلوگیری شود تا به این ترتیب مسئولان ناچار نشوند مجدداً یک سلسله محدودیتها را در شهرهایی که در وضعیت نارنجی یا قرمز قرار میگیرند، اعمال کنند.
رئیسجمهوری بههمه کمیتهها بویژه کمیته تبلیغات و قرارگاه عملیاتی دستور داد که هشدارهای لازم در خصوص ضرورت رعایت دقیق پروتکلهای بهداشتی با هدف حفظ سلامتی مردم و تداوم فعالیتهای مرتبط با معیشت مردم، داده شود.
روحانی ابراز امیدواری کرد که با اقدامات مؤثر انجام شده، واکسن ساخت داخل بتواند همه مراحل تأیید کیفی را طی کرده و مجوزهای لازم را کسب کند و واکسیناسیون با واکسنهای خریداری شده از خارج نیز، طبق جدول اولویتهای گروه هدف، در ماه بهمن آغاز شود.
همچنین در ادامه این جلسه گزارش کمیته بهداشتی و درمانی و قرارگاه عملیاتی ستاد از بروز برخی علائم در خصوص خیز بیماری کرونا در برخی شهرها از جمله پایتخت، بررسی شد. در این گزارش ضمن ابراز نگرانی از این روند، برای پیشگیری از شکلگیری موج چهارم بیماری راهکارهای لازم ارائه شده بود.
روحانی در همین ارتباط به قرارگاه عملیاتی دستور داد بسرعت و با دقت بسیار بالا اقدامات مؤثری را برای گسترش بازرسیها و نظارتها در روند رعایت پروتکلها انجام دهد و چنانچه مشاهده شد که استان یا شهرستانی بهسمت وضعیت نارنجی یا حتی زرد در حرکت است، سریعاً اقدامات و محدودیتهای لازم را اعمال کنند.
رئیس جمهوری گفت: همگی باید با همکاری یکدیگر از ورود کشور به موج چهارم بیماری و در نتیجه به خطر افتادن سلامتی مردم و همچنین ایجاد مانع در حرکت مثبت اقتصاد کشور و معیشت مردم جلوگیری کنیم.